Những năm qua, tệ nạn ma tuý ở Việt Nam vẫn đang diễn biến hết sức phức tạp và có xu hướng gia tăng cùng với việc xuất hiện nhiều loại ma tuý mới, ma tuý đã trở thành một hiểm hoạ lớn đối với toàn xã hội, đe doạ trực tiếp tới cuộc sống của mỗi con người, cộng đồng xã hội. Ma tuý làm huỷ hoại sức khoẻ dẫn đến mất khả năng lao động, suy thoái nòi giống, phẩm giá con người, phá hoại hạnh phúc gia đình, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự, an toàn xã hội và an ninh quốc gia. Theo báo cáo của Ủy ban quốc gia về phòng chống AIDS và tệ nạn ma tuý, mại dâm thì có tới 70% các vụ án hình sự liên quan đến ma tuý và người nghiện ma tuý, hầu hết những vụ mất trật tự công cộng, đâm chém kinh hoàng liên quan tới người nghiện ma tuý. Đặc biệt ma tuý còn là nguyên nhân chính và trực tiếp dẫn đến tình trạng lây nhiễm HIV/AIDS - căn bệnh mà hiện nay chưa có thuốc chữa.
Ma túy là tên gọi chung chỉ những chất kích thích khi dùng một lần có thể gây nghiện. Ma túy có thể có nguồn gốc khác nhau nhưng đều có một đặc điểm chung là khi đưa vào cơ thể sẽ làm thay đổi trạng thái nhận thức và sinh lý của con người. Ma túy có nhiều loại như ma túy tự nhiên, ma túy bán tổng hợp và ma túy tổng hợp.
1. Ma túy tự nhiên
Ma túy tự nhiên là các chất ma túy có sẵn trong tự nhiên, chế phẩm của một số loài thực vật như cây thuốc phiện, cây cần sa, cây coca. Cụ thể:
Từ nhựa cây thuốc phiện (cây anh túc, anh tử túc, nha phiến).
Từ lá, hoa, quả cây cần sa (còn gọi là bồ đà, cây gai dầu).
Từ lá cây coca, chế ra chất ma túy cocain.
1.1. Thuốc phiện
Thuốc phiện là chất ma túy được chiết suất từ cây anh túc, có tác dụng tạo cảm giác hưng phấn, không biết đau, không biết mệt, không cảm thấy đói, tinh thần tỉnh táo.
Triệu chứng cai: Buồn nôn, chán ăn, đổ mồ hôi, co giật, khó ngủ và thay đổi tâm trạng.
Tác hại: Sử dụng thuốc phiện có thể khiến bệnh nhân bị kém trí nhớ, hay bị nhầm lẫn, buồn nôn, nói lắp, thiếu sự phối hợp, phờ phạc, chóng mặt, buồn ngủ, ức chế, đầu óc quay cuồng, ảo giác, ảo tưởng, đau đầu, có thể đột ngột tử vong do suy tim, ngạt thở, co giật, hôn mê…
Sử dụng thuốc phiện trong thời gian dài, con người dễ mắc các bệnh về gan và thận. Hệ xương cũng bị thiệt hại do thiếu canxi, hiện tượng co thắt chân tay cũng thường xuyên xảy ra do tổn thương thần kinh. Đặc biệt thuốc phiện còn gây tổn thương não do thiếu oxy gây ra các bệnh về thần kinh, ảnh hưởng đến tư duy, tầm nhìn và lắng nghe của người nghiện.
Ngoài ra, nếu phụ nữ mang thai mà nghiện thuốc phiện có thể gây nguy hiểm cho thai nhi như thai chết lưu hoặc dễ sinh non, trẻ bị nhẹ cân, sức khỏe kém, dễ mắc các bệnh về hệ thần kinh từ giai đoạn sơ sinh.
1.2. Cocain
Cây Côca để sản xuất Cocain
Cocain là loại ma túy chiết xuất từ lá cây coca, có tinh thể hình kim, không màu và không mùi, vị hơi đắng mát và gây cảm giác hơi tê cho đầu lưỡi. Đây là một chất ma túy gây nghiện mạnh và có khả năng gây hoang tưởng.
Triệu chứng cai: Trầm cảm, mệt mỏi, tăng sự thèm ăn, mất ngủ, giấc mơ khó chịu, suy nghĩ chậm và bồn chồn.
Tác hại: Làm hẹp mạch máu; giãn mạc mở rộng; tăng nhiệt độ cơ thể, nhịp tim và huyết áp; nhức đầu; đau bụng và buồn nôn; giảm năng lượng làm việc và sự tỉnh táo; mất ngủ, bồn chồn; lo âu; hành vi thất thường và bạo lực, các cuộc tấn công hoảng loạn, hoang tưởng, rối loạn tâm thần; các vấn đề về nhịp tim, nhồi máu cơ tim; đột quỵ, co giật, hôn mê.
Nếu sử dụng lâu dài, cocain có thể khiến người nghiện mất cảm giác về mùi vị, chảy máu cam, tổn thương mũi và khó thở mạnh; nhiễm trùng và tử vong các mô ruột do lưu lượng máu giảm; cơ thể hấp thu dinh dưỡng kém và giảm cân nhanh.
Đối với phụ nữ có thai, nghiện cocain có thể khiến thai chết lưu, nhẹ cân, sinh non, trẻ mắc hội chứng cai sau sinh…
1.3. Cần sa
Cần sa là một loại ma túy chiết xuất từ cây dầu gai có tên là Cannabis Sativa. Trong cây cần sa có chất THC (Delta 9 tetrahydrocannobinol), khi đi vào cơ thể sẽ thấm vào máu qua thành phổi hoặc qua màng bao tử và ruột non. Sau đó, máu chuyển THC lên não và tạo ra cảm giác “phê thuốc” cho người dùng.
Triệu chứng cai: Khó chịu, khó ngủ, chán ăn, lo âu.
Tác hại: Cần sa là loại cây có chứa chất gây nghiện có hại cho sức khỏe con người. Khi sử dụng cần sa, chất độc từ loại cây này sẽ tác động lên hệ thần kinh trung ương gây ra những ảo giác rất nguy hiểm, không làm chủ được hành vi có thể chém giết người khác, tự chém bản thân hoặc dẫn đến tự tử.
Bên cạnh đó, cần sa có tính kích thích rất mạnh, lúc sử dụng thì làm cho con người không có cảm giác đau đớn, mơ mộng, ảo tưởng nhưng khi hết tác dụng bản thân trở nên yếu ớt, mệt mỏi, suy nhược thần kinh, suy dinh dưỡng,…
Ngoài ra, sử dụng cần sa người nghiện còn gặp một số vấn đề về sức khỏe khác như tăng tốc độ nhịp đập tim; giảm khả năng học tập và trí nhớ; ảo giác; lo âu; hoảng loạn; rối loạn tâm thần. Nếu sử dụng lâu dài, người nghiện còn dễ mắc các bệnh về phổi và đường hô hấp như ho mãn tính; nhiễm trùng đường hô hấp.
Ở lứa tuổi thanh thiếu niên nếu nghiện cần sa có thể sẽ bị mất IQ, còn phụ nữ có thai sử dụng cần sa sẽ khiến trẻ nhỏ bị thiểu năng trí tuệ, sức khỏe kém.
2. Heroin (Ma túy bán tổng hợp)
Heroin là một loại ma túy bán tổng hợp được làm từ morphin lấy từ opium, chiết xuất từ một chất tự nhiên trong vỏ hạt của cây thuốc phiện cùng các hóa chất khác. Loại ma túy này thường ở dạng chất bột trắng hoặc màu nâu, có khả năng gây nghiện cao chỉ sau 1 lần sử dụng.
Triệu chứng cai: Bồn chồn, đau cơ và đau xương, mất ngủ, tiêu chảy, nôn mửa, nổi da gà, di chuyển chậm.
Tác hại: Heroin thường dùng theo đường tiêm chích, cũng có khi dùng theo đường hút hoặc hít tuy nhiên khi dùng theo cách tiêm chích thì độ khoái cảm sau khi sử dụng thuốc sẽ cao hơn. Do đó, người nghiện heroin cũng dễ mắc các bệnh truyền nhiễm theo đường máu như HIV/AIDS, viêm gan C (tức HCV, một căn bệnh nhiễm trùng đường máu phổ biến)… nếu dùng chung kim tiêm.
Người nghiện lạm dụng heroin có thể gây đến các bệnh về tim mạch như tĩnh mạch hoạt động yếu kém, nhiễm trùng lớp màng tim và van tim, áp xe, táo bón, đau bụng tiêu hóa và bệnh gan hoặc thận, biến chứng ở phổi, bao gồm các loại bệnh về viêm phổi.
Sử dụng quá liều heroin cũng gây nhiều trường hợp sốc thuốc dẫn đến tử vong.
Phụ nữ mang thai sử dụng heroin có khả năng xảy thai cao. Nếu đứa trẻ được sinh ra thì cũng thường bị dị tật bẩm sinh, nhẹ cân, sinh non, chu vi vòng đầu nhỏ, đột tử sơ sinh và hội chứng cai ở trẻ sơ sinh kéo dài từ một tuần đến 6 tháng.
3. Ma túy tổng hợp
Ma túy tổng hợp là các loại ma túy được tổng hợp từ hóa chất độc hại thuộc nhóm amphetamin, ketamin, methamphetamin. Nhóm chất này độc hại hơn ma túy tự nhiên gấp 500 lần tùy theo mức độ sử dụng.
Ma túy tổng hợp thường có các dạng: ectasy (thuốc lắc), ma túy đá (crystal meth), Lysergic acid diethylamide (viên giấy, bùa lưỡi), bánh lười, cỏ Mỹ.
3.1. Thuốc lắc (ectasy)
Thuốc lắc, gọi đầy đủ là thuốc lắc MDMA, là một loại ma túy tổng hợp bao gồm cả các chất dạng amphetamine và một số các chất gây ảo giác. Amphetamine là các chất kích thích hoạt động của não bộ và hệ thần kinh trung ương, có thể gây ảo giác, làm cho người sử dụng nhìn thấy, nghe thấy, cảm thấy hoặc ngửi thấy những gì không tồn tại trên thực tế.
Ngoài tên thuốc lắc, trên thị trường loại ma túy này còn được gọi theo một số tên lóng như “bướm đêm”, “bay”, “bánh”, “kẹo”, “nốt nhạc”, “vương miện”, “tim lồng”, hay “chó dại”… tùy thuộc vào hình ảnh in trên viên thuốc.
Hội chứng cai: Suy sụp, chán chường, lo lắng, trầm cảm hoang tưởng, mất trí nhớ, mất phương hướng; lâu dần sẽ dẫn đến tâm thần
Tác hại: Sau khi sử dụng trong khoảng 10 - 20 phút thì thuốc lắc sẽ có tác động trực tiếp vào não bộ, gây kích thích thần kinh trung ương, tạo ảo giác ở người sử dụng trong nhiều giờ liền. Ảo giác này khiến con người có trạng thái sung mãn, tự tin, nhiệt độ cơ thể tăng tạo cảm giác nóng bỏng, thích thực hiện những hành vi có cảm xúc mạnh, đặc biệt khi đi kèm với âm thanh có cường độ lớn nên thuốc lắc thường được sử dụng khi các con nghiện đi bar, karaoke…
Khi ngấm thuốc, con người dễ bị kích động, cuồng nhiệt nên thường có những hành vi như lắc lư quay cuồng, la hét, đập phá đồ đạc, cởi bỏ quần áo và quan hệ tình dục tập thể… hoặc làm những việc nguy hiểm như lái xe với tốc độ cao… có thể gây tai nạn giao thông.
Về thể chất, khi sử dụng thuốc lắc, cơ thể bị kích động mạnh, tiêu phí năng lượng và mất nhiều nước, thân nhiệt tăng, mất ngủ triền miên, biếng ăn… nên dẫn đến suy kiệt cơ thể. Bên cạnh đó, trạng thái hưng phấn tạo ra từng cơn ảo giác, gây rối loạn nhịp tim dễ dẫn đến trụy tim mạch và đột tử. Sử dụng thuốc lắc cũng khiến người dùng có khả năng lây nhiễm HIV cao vì quan hệ tình dục bừa bãi, không an toàn.
Về tâm lý, thuốc lắc có tác động kích thích hệ thần kinh trung ương nên con người thường xuyên lâm vào trạng thái kích động và căng thẳng; lâu dần người sử dụng thuốc lắc mất khả năng tình dục, nữ thì dễ bị sẩy thai.
3.2. Ma túy đá (meth)
Ma túy đá là một loại hóa chất tổng hợp từ thuốc kích thích amphetamine, có tên khoa học là methamphetamin, được xếp vào loại ma túy gây kích thích hệ thần kinh trung ương. Ma túy đá thường ở dạng bột trắng hoặc vàng, nâu, đỏ, dạng muối hydrochlorit bột, dạng tinh thể.
Triệu chứng cai: Buồn chán, luôn có cảm giác mệt mỏi, kiệt sức, chậm chạp hoặc lầm lỳ, rất dễ bị kích động, dễ nổi giận, có thể hoang tưởng ảo giác, không kiểm soát được cảm xúc, hành vi…
Tác hại: Ma túy đá có khả năng khiến con người gây ra ảo giác, hưng phấn, không biết mệt mỏi, không cần ăn ngủ… lại thêm việc hoạt động hết công suất cho việc nhảy nhót, lắc lư và hoạt động tình dục… khiến người sử dụng meth khi hết ảo giác sẽ như người vô hồn, thân hình tàn tạ, sức khỏe giảm sút nghiêm trọng.
Khi lên cơn thuốc, người nghiện sẽ cảm giác như bị sâu bọ bò trong da sẽ làm họ khó chịu, khiến họ cào cấu mặt mũi, chân tay để giải tỏa sự hành hạ của ma túy. Điều này chứng tỏ ma túy đá có khả năng phá hoại não bộ, khiến người nghiện khó kiểm soát hành vi và khó cai nghiện.
Những người sử dụng ma túy đá thường xuyên còn có khả năng mắc phải các bệnh lý như mất ngủ, rối loạn hệ thống thần kinh, loạn thị, suy nhược cơ thể, giảm sức đề kháng, nặng… Nếu sử dụng quá liều rất dễ có nguy cơ đột quỵ do hiện tượng thiếu máu não, tăng nhịp cơ tim.
Khi sử dụng ma túy đá liều lượng và cấp độ cao, người dùng thường bị mất ngủ, chán ăn, nhạy cảm với âm thanh, tiếng ồn, nói nhiều, khả năng tập trung kém, nặng hơn thì nôn ọe, chóng mặt, có cảm giác sâu bò dưới da…
Giai đoạn nghiêm trọng hơn đó là “ngáo đá”, đó là một căn bệnh hoang tưởng ảo giác. Người bị ngáo đá sẽ có cảm giác lo sợ, bị kích động, lên cơn loạn thần, ảo thị, ảo giác. Biểu hiện bên ngoài của họ là môi khô, mắt đỏ, đi loạng choạng, nói một mình, sợ bị đuổi đánh, sợ có người theo dõi.
Tình trạng “ngáo đá” của người nghiện thường dễ dẫn tới các hành vi nguy hiểm như phóng xe tốc độ cao gây tai nạn, cào rách mặt mũi, đánh chém nhau, tự tử…
Người sử dụng ma túy đá còn có nguy cơ vô sinh cao do trong thời gian nghiện ma túy đá, con người quan hệ tình dục bừa bãi, vô độ khiến năng lượng trong cơ thể họ bị vắt kiệt. Sau một thời gian dài, nội tạng của con nghiện sẽ bị thương tổn, suy giảm chức năng nội tiết, làm ảnh hưởng rõ rệt đến khả năng tình dục. Ma tuý đá cũng làm ức chế việc sản xuất ra hoóc môn vùng dưới đồi, làm cho cơ thể không sản xuất được các testosterone sinh dục gây nguy cơ vô sinh cao.
3.3. Lysergic acid diethylamide (viên giấy, bùa lưỡi)
Lysergic acid diethylamide (LSD) là một dạng ma túy tổng hợp có hình nhỏ xíu dạng như chiếc tem nhỏ. Chúng không màu, không mùi, không vị, tồn tại ở dạng viên nhộng, viên nén và “viên giấy” (tức là giấy được sao tẩm LSD).
Đây là loại ma túy được xem là mạnh nhất thế giới bởi chỉ vài chục microgam (một phần triệu gam) là có thể gây ảo giác cho người sử dụng. Ngoài ra LSD còn có tác dụng gây loạn thần rất nhanh, sử dụng lặp lại nhiều lần sẽ gây phụ thuộc về tâm thần, cơ thể.
Triệu chứng cai: Khi không có thuốc, người dùng rơi vào trạng thái trầm, mệt mỏi, biểu hiện thèm khát sử dụng mãnh liệt.
Tác hại: LSD thường bắt đầu có tác dụng sau 90 phút kể từ khi sử dụng. Các triệu chứng đầu tiên là giãn đồng tử, thân nhiệt thất thường, huyết áp và nhịp tim rối loạn. Một số người còn có thể đổ mồ hôi như tắm, hoặc cảm thấy ớn lạnh.
Bên cạnh đó, người nghiện còn bị mất vị giác, mất ngủ, khô miệng, run rẩy, tâm trạng thay đổi thất thường nhưng thị giác của họ lại trở nên nhạy cảm hơn với màu sắc gây nên ảo giác. Chứng ảo giác này khiến bạn như đang ở thế giới khác, có thể là cảnh sắc lung linh huyền ảo, cũng có thể là cảnh rùng rợn quỷ quái.
Trong cơn ảo giác, bạn cũng có thể nhìn xa thành gần, hoặc nhìn 1 ra 3 ví dụ như đang đứng ở cửa sổ tầng 5 nhưng lại cảm giác gần ngay mặt đất và bạn muốn nhảy xuống để xem mặt đất cho chân thật hơn.
Cũng do LSD thuộc nhóm chất gây ảo giác cao, kích thích mạnh tới bộ não nên sử dụng thuốc này có thể khiến con người bị các bệnh về tim mạch, đau cơ. Thậm chí trong cơn phê thuốc, cơ thể bạn còn trở nên nhạy cảm đến mức việc chạm vào tay thông thường cũng trở nên kỳ dị, đôi khi thấy hoảng loạn, sợ hãi. Có rất nhiều trường hợp tự tử đã xảy ra do những ảo giác này.
3.4. Cỏ Mỹ
Cỏ Mỹ (K2/spice) thường bị nhầm là cần sa những không phải. Chúng không có nguồn gốc từ tự nhiên mà được bào chế bởi chất gây nghiện XLR -11 có tên khoa học 5-Fluoro-UR-144 (C21H28FNO ). Chất có trong cỏ Mỹ gây ra ảo giác gần giống cần sa nên nó còn được gọi với cái tên khác là “cần sa tổng hợp”. Xét về bản chất, cỏ Mỹ là hỗn hợp thảo dược được tẩm ướp hóa chất làm cho người dùng xuất hiện cảm giác ảo giác, hưng phấn gần giống như cần sa.
Triệu chứng cai: Khó chịu, mất ngủ, chán ăn, căng thẳng thần kinh, lo âu….
Tác hại: Người lạm dụng cỏ mỹ thường có biểu hiện suy giảm trí nhớ, mất tập trung, hành động và phản ứng chậm chạp, trì trệ. Bên cạnh đó, người nghiện có thể bị rối loạn thần kinh, buồn ngủ, đau đầu, tăng nhịp tim, đột quỵ, tổn thương thận mất khả năng điều khiển hoặc bất tỉnh.
Có Mỹ cũng có thể gây loạn thần (ảo giác, hoang tưởng kéo dài) nếu lạm dụng. Nguy hiểm hơn, cỏ Mỹ có thể gây những hậu quả nghiêm trọng lâu dài lên não khiến bệnh nhân có nguy cơ bị teo não, não thất giãn rộng, nhưng không thấy có khu vực cụ thể nào bị tổn thương nghiêm trọng./.
