Sông Mã là huyện miền núi của tỉnh, đời sống kinh tế xã hội còn nhiều khó khăn, mức sinh còn khá cao so với các địa phương khác trong tỉnh. Do vậy, giảm mức sinh, kiểm soát tình trạng gia tăng dân số, kéo giảm tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh đang là nhiệm vụ cấp bách của ngành dân số hiện nay. Trước thực trạng này, Trung tâm Y tế huyện Sông Mã đã và đang tăng cường triển khai Chiến dịch tăng cường tuyên truyền, vận động, lồng ghép cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản kế hoạch hóa gia đình đến vùng đông dân, vùng có mức sinh cao và vùng khó khăn trên địa bàn, bước đầu ghi nhận những hiệu quả tích cực.
Năm 2020, Mường Sai là một trong số 11/19 xã tham gia Chiến dịch tăng cường tuyên truyền, vận động lồng ghép cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản kế hoạch hóa gia đình (SKSS-KHHGĐ). Chiến dịch được triển khai trong bối cảnh cả nước đang chung tay phòng chống dịch Covid 19, do vậy, mọi biện pháp đảm bảo an toàn sức khỏe cho người dân đã được triển khai. Tất cả người dân tham gia chiến dịch đều được kiểm tra thân nhiệt, rửa tay sát khuẩn và đeo khẩu trang. Rất đông chị em phụ nữ đã tham gia và hưởng lợi từ chương trình này.
Cán bộ Trạm Y tế xã kiểm tra thân nhiệt cho đối tượng đến khám tại trạm
Chị Lò Thị Chung - Bản Ỏ, Mường Sai, Sông Mã cho biết: Thường thì 3-4 tháng chị đi khám 1 lần, trong đợt chăm sóc SKSS mà tỉnh, huyện triển khai thì chị cũng đi khám SKSS. Theo chị, chị em nên đi khám SKSS định kỳ cho bản thân mình để đảm bảo sức khỏe cho bản thân và gia đình, nếu nhỡ có bệnh thì phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
Tại đây các chị em phụ nữ được tuyên truyền, phổ biến các chính sách pháp luật về dân số, các biện pháp chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình. Việc tổ chức các chương trình đối thoại trực tiếp như thế này giúp chị em phụ nữ cởi mở hơn, sẵn sàng chia sẻ những khó khăn, vướng mắc trong thực hiện chăm sóc SKSS, nhất là các biện pháp tình dục an toàn và tránh thai hiệu quả. Tại xã Mường Sai, 5 năm trước đây tỷ lệ chị em phụ nữ áp dụng các biện pháp tránh thai hiện đại chỉ đạt dưới 50%, đến nay tỷ lệ này đã tăng lên gần 70%. Có được sự thay đổi này chính là nhờ công tác tuyên truyền của cấp ủy, chính quyền cùng đội ngũ cán bộ làm công tác dân số ở xã, bản.
Bà Vì Thị Thanh - Phó Chủ tịch UBND xã Mường Sai, Sông Mã chia sẻ: Để thực hiện tốt và giảm tình trạng gia tăng dân số tự nhiên và sinh con thứ 3, UBND xã đã chỉ đạo Trạm Y tế, cán bộ chuyên trách dân số KHHGĐ phối hợp với các ban ngành đoàn thể của xã triển khai công tác tuyên truyền ở các bản có tỷ lệ gia tăng dân số cao, tỷ lệ sinh con thứ 3 cao. Chỉ đạo các bản họp dân thống nhất đưa vào quy ước, hương ước của bản những gia đình sinh con thứ 3 sẽ không bình xét gia đình văn hóa, các vấn đề khác nữa.
Trong thời gian diễn ra chiến dịch, Trạm Y tế xã Mường Sai sẽ tổ chức đồng loạt các hoạt động khám, tư vấn, chăm sóc SKSS và cung cấp các dịch vụ chăm sóc SKSS, KHHGĐ như đặt vòng, phát thuốc tránh thai và bao cao su miễn phí cho người dân trong độ tuổi sinh đẻ. Hoạt động này cũng được triển khai rộng khắp tại 11/19 xã, thị trấn của huyện Sông Mã. Dự tính sẽ có trên 5.000 dịch vụ KHHGĐ và trên 2.100 dịch vụ chăm sóc SKSS sẽ được triển khai và cấp phát miễn phí cho người dân huyện Sông Mã. Qua việc triển khai chiến dịch nhằm bao phủ rộng khắp các dịch vụ chăm sóc SKSS, KHHGĐ đến đông đảo người dân, từng bước ngăn chặn tình trạng gia tăng dân số, nhất là tình tạng sinh con thứ 3 trở lên.
Bác sỹ Lò Thị Định - Trạm trưởng Trạm Y tế xã Mường Sai, Sông Mã cũng đã chia sẻ: Trạm y tế xã đã xây dựng kế hoạch tuyên truyền, vận động, cung cấp các dịch vụ chăm sóc SKSS, KHHGĐ. Về chăm sóc sức khỏe bà mẹ thì Trạm y tế đã tổ chức khám thai, tư vấn cho các bà mẹ cách chăm sóc, tư vấn tiêm phòng uốn ván, tư vấn nơi sinh an toàn cho mẹ và con. Trạm thực hiện khám phụ khoa cho chị em phụ nữ, những trường hợp bị bệnh sẽ được tư vấn điều trị, trạm cung cấp các dịch vụ như đặt dụng cụ tử cung, tiêm thuốc tránh thai, uống thuốc tránh thai, dùng bao cao su.
Chị em phụ nữ xã Nậm Ty tham gia chiến dịch CSSKSS/KHHGĐ năm 2020
Chiến dịch tăng cường tuyên truyền, vận động lồng ghép cung cấp dịch vụ chăm sóc SKSS, KHHGĐ đến các vùng đông dân, vùng có mức sinh cao trên địa bàn huyện Sông Mã được phát động triển khai tại xã Nà Nghịu từ tháng 7/2020. Sau đó chương trình được triển khai rộng khắp đến 11/19 xã, thị trấn như: Huổi Một, Chiềng Khoong, Chiềng Cang, Mường Hung, Mường Sai, Nậm Ty, Chiềng Phung, Bó Sinh, Pú Bẩu, Đứa Mòn. Đây là những địa phương có mức sinh khá cao của huyện Sông Mã. Việc tổ chức chiến dịch có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao nhận thức của cấp ủy, chính quyền các địa phương trong việc phối hợp tổ chức có hiệu quả các chính sách về dân số, từng bước thay đổi nhận thức và hành động của người dân trong việc áp dụng các biện pháp chăm sóc SKSS và KHHGĐ.
Ông Đặng Huy Cường - Giám đốc TT Y tế huyện Sông Mã cho biết: Trong chiến dịch truyền thông, lồng ghép với cung cấp các dịch vụ chăm sóc SKSS, KHHGĐ đợt này trên địa bàn huyện Sông Mã triển khai tại 11/19 xã, tập trung vào các bản vùng cao, vùng có mức sinh cao, vùng tập trung đông người. Chúng tôi tập trung vào tăng cường phối hợp chỉ đạo về công tác dân số truyền thông của các cấp ủy, chính quyền, đoàn thể của các địa phương. Tập trung vào đối tượng trong độ tuổi sinh đẻ, vùng ít người có tỷ lệ sinh con thứ 3 cao, làm thay đổi hành vi của các đối tượng trong độ tuổi sinh đẻ.
Chiến dịch tăng cường tuyên truyền, vận động lồng ghép cung cấp dịch vụ chăm sóc SKSS, KHHGĐ đến các vùng đông dân, vùng có mức sinh cao của huyện Sông Mã được triển khai từ tháng 3 đến hết tháng 10/2020. Trong suốt thời gian diễn ra Chiến dịch sẽ diễn ra các hoạt động chính như đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân chấp hành các chính sách về dân số, tổ chức các buổi hội nghị, tọa đàm, mít tinh, đối thoại, nói chuyện chuyên đề về công tác dân số, KHHGĐ... lồng ghép cung cấp các dịch vụ chăm sóc SKSS và KHHGĐ tại các vùng có mức sinh cao và vùng đông dân của 11/19 xã, thị trấn.
Chị Nguyễn Thị Kim Hương - Trạm Y tế xã Chiềng Cang tuyên truyền cho các đối tượng
Chị Nguyễn Thị Kim Hương - Cán bộ dân số xã Chiềng Cang, Sông Mã cho biết: Công tác tuyên truyền vận động các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ không sinh con thứ 3 là vấn đề quan trọng trong công tác dân số. Chúng tôi thực hiện theo đúng phương châm đó là đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng, chúng tôi tập trung vào các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ đã có 2 con, nhất là những cặp đã có 2 con 1 bề để phối hợp với các ban ngành của xã, bản, CTV dân số đến tận nhà tuyên truyền, động viên, phân tích những khó khăn, tác hại của việc sinh nhiều con để những cặp vợ chồng đó không có ý định sinh thêm con thứ 3 nữa.
Việc triển khai chiến dịch được triển khai linh hoạt tại các địa phương, mục tiêu cuối cùng là nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của việc thực hiện chính sách về dân số. Các hoạt động truyền thông tập trung vào đối tượng đích là các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ, các gia đình sinh con 1 bề trai hoặc 1 bề gái. Từ đó, chỉ đạo đội ngũ cán bộ chuyên trách và cộng tác viên dân số chủ động bám sát địa bàn, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của các gia đình, từ đó đề ra cách thức truyền thông phù hợp, ngăn chặn kịp thời tình trạng sinh con thứ 3 trở lên, lựa chọn giới tính thai nhi ở các gia đình, nhất là ở vùng dân tộc thiểu số và các vùng đông dân.
Chị Cầm Thị Ọa - Bản Chiềng Xôm, Chiềng Cang, Sông Mã cho biết: Gia đình tôi hoàn cảnh cũng khó khăn nên 2 vợ chồng quyết định đẻ 2 đứa con thôi, không đẻ thêm nữa, sau này sẽ đi đặt vòng để không đẻ thêm con thứ 3 nữa.
Năm 2020, Chiến dịch tăng cường tuyên truyền, vận động lồng ghép cung cấp dịch vụ chăm sóc SKSS, KHHGĐ đã được triển khai tại 11 xã, thu hút hàng nghìn người dân tham gia và hưởng lợi từ các dịch vụ y tế. Đánh giá sơ bộ ban đầu, việc triển khai Chiến dịch nhận được sự ủng hộ, đồng tình của cấp ủy, chính quyền và đông đảo người dân trên địa bàn. Chiến dịch năm nay diễn ra trong bối cảnh cả nước đang căng mình phòng chống đại dịch Covid - 19, song mọi công tác chuẩn bị và tổ chức chiến dịch đã được triển khai nghiêm túc, đúng quy trình, đảm bảo an toàn tuyệt đối sức khỏe cho cộng đồng. Nhiều kinh nghiệm đã được rút ra sau Chiến dịch này.
Ông Đặng Huy Cường - Giám đốc TT Y tế huyện Sông Mã chia sẻ: Công tác dân số - KHHGĐ cần có sự vào cuộc của các tổ chức đoàn thể và các tổ chức chính trị xã hội mới đem lại hiệu quả, thứ 2 là đưa đến đối tượng đích là người dân phải hiểu về thực hiện các biện pháp KHHGĐ trong giai đoạn hiện nay. Công tác truyền thông là rất quan trọng, nhất là truyền thông bằng tiếng dân tộc Thái, Mông, .... để bà con hiểu được chính sách dân số KHHGĐ và hệ lụy của mất cân bằng giới tính.
Chiến dịch tăng cường tuyên truyền, vận động lồng ghép cung cấp dịch vụ chăm sóc SKSS, KHHGĐ đến vùng đông dân, vùng có mức sinh cao là hoạt động chuyên đề của Trung tâm Y tế huyện Sông Mã trong việc hiện thực hóa các chủ trương, chính sách của Đảng về công tác dân số, KHHGĐ. Qua việc tổ chức chiến dịch đã huy động sự tham gia của các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương và đông đảo người dân trên địa bàn, hàng nghìn người dân đã được tiếp cận và hưởng lợi từ các dịch vụ y tế, chăm sóc SKSS, KHHGĐ, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân./.
Vũ Thị Ánh - Đài PT - TH tỉnh Sơn La
