Theo số liệu của Tổng cục Thống kê thì mỗi năm dân số Việt Nam tăng thêm gần một triệu người, nhu cầu sử dụng các phương tiện tránh thai cũng tăng. Cũng theo thống kê ở nước ta khi hàng năm vẫn ghi nhận vẫn có từ 250.000 - 300.000 ca phá thai. Cứ 100 ca phá thai của phụ nữ tuổi 15 - 49 đang có chồng thì có tới 62 ca là mang thai ngoài ý muốn do không sử dụng các biện pháp phòng tránh thai và trong 1.000 ca phá thai tại Việt Nam có 15 trường hợp ở tuổi vị thành niên.Tỉ lệ phá thai ở nhóm vị thành niên và nhóm trưởng thành còn cao, phá thai lặp lại khá phổ biến.Các nghiên cứu cũng chỉ ra 20% các ca điều trị vô sinh từng có tiền sử từ phá thai không an toàn.
Nhằm giảm thiểu các trường hợp mang thai ngoài ý muốn và nạo phá thai không an toàn nên lựa chọn biện pháp tránh thai (BPTT) an toàn nhất.
Các BPTT hiện đại là an toàn nhất và hiệu quả tránh thai cao nhất (98% - 99%). BPTT hiện đại được chia làm hai nhóm: BPTT lâm sàng và BPTT phi lâm sàng.
I. Biện pháp tránh thai lâm sàng
1. Triệt sản nữ
Là BPTT vĩnh viễn bằng cách thắt và cắt ống dẫn trứng làm gián đoạn ống dẫn chứng không cho tinh trùng gặp noãn để thụ tinh.
Thuận lợi:
- Hiệu quả tránh thai cao, có tác dụng vĩnh viễn, an toàn.
- Không bị biến chứng hoặc ảnh hưởng lâu dài về sức khỏe.
- Không ảnh hưởng đến hoạt động tình dục, tiết sữa của phụ nữ trong giai đoạn cho con bú.
Không thuận lợi:
- Cần tiến hành tại các cơ sở y tế có đủ điều kiện.
- Có thể bị đau vài ngày sau triệt sản, nhiễm trùng, chảy máu vết mổ.
- Là biện pháp không hồi phục.
- Không có tác dụng phòng chống các bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS.
Lưu ý: Cần đến các cơ sở y tế có dịch vụ KHHGĐ tư vấn kỹ trước khi muốn thực hiện triệt sản.
2. Triệt sản nam (Thắt ống dẫn tinh)
Là BPTT vĩnh viễn, dùng phẫu thuật để thắt và cắt ống dẫn tinh đến không có tinh trùng mỗi khi xuất tinh để tránh thụ thai.
Thuận lợi:
- Hiệu quả tránh thai cao, có tác dụng vĩnh viễn, an toàn.
- Không bị biến chứng hoặc ảnh hưởng tới sức khỏe, tính tình, sinh hoạt vợ chồng.
- Phẫu thuật an toàn, đơn giản.
Không thuận lợi:
- Cần tiến hành tại các cơ sở y tế có đủ điều kiện.
- Có thể có biến cố nhẹ sau thủ thuật như đau, tức, sưng, chảy máu.
- Là biện pháp không hồi phục.
- Không có tác dụng phòng chống các bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS.
Lưu ý:
- Sau phẫu thuật phải dùng bao cao su 20 lần khi quan hệ có xuất tinh hoặc trong 3 tháng.
- Cần đến cơ sở y tế khi có dấu hiệu bất thường.
- Vẫn có tỷ lệ thất bại (mặc dù rất thấp).
3. Đặt dụng cụ tử cung (vòng tránh thai)
Là biện pháp đặt dụng cụ tránh thai vào trong buồng tử cung của người phụ nữ, thường gọi là biện pháp đặt vòng có tác dụng ngăn cản sự làm tổ của trứng trong buồng tử cung.
Thuận lợi:
- Hiệu quả tránh thai cao: 95-98%
- Có tác dụng tránh thai lâu dài, dễ sử dụng.
- Sau khi lấy vòng ra dễ có thai trở lại.
- Có thể dùng ngay sau khi đẻ hoặc sảy thai.
Không thuận lợi:
- Cần có nhân viên y tế được đào tạo để đặt và tháo vòng tránh thai.
- Đôi khi gây đau âm ỉ bụng dưới, có thể gây ra rong kinh, rong huyết, kinh ra nhiều hơn; các triệu chứng này chỉ tạm thời.
- Có thể bị tuột vòng
- Không có tác dụng phòng chống các bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS.
4. Thuốc cấy tránh thai
Thuốc cấy tránh thai có hình dáng của một que nhỏ trong đó có chứa thuốc tránh thai có tác dụng ngăn không cho trứng rụng đồng thời làm chất nhày cổ tử cung đặc lại ngăn cản sự di chuyển của tinh trùng và làm mỏng màng tử cung khiến trứng khó làm tổ.
Thuận lợi:
- Hiệu quả tránh thai cao, thời gian dài từ 3 - 5 năm tùy loại.
- Không ảnh hưởng đến tiết sữa của phụ nữ trong giai đoạn cho con bú.
- Có thể phòng một số bệnh: U xơ tử cung, ung thư nội mạc tử cung, ung thư buồng trứng.
- Giảm bớt nguy cơ viêm phần phụ, có thể phòng tránh thiếu máu do thiếu sắt.
Không thuận lợi:
- Có những thay đổi về kinh nguyệt như: kinh không đều, kinh nhỏ giọt ở giữa chu kì, mất kinh trong một khoảng thời gian.
- Cần có nhân viên y tế được đào tạo để cấy và lấy nang thuốc ra.
- Một số người có thể gặp đau đầu, chóng mặt, cương vú, buồn nôn, trứng cá, tăng cân.
- Không có tác dụng phòng chống các bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS.
Lưu ý: Cần đến các cơ sở y tế có dịch vụ KHHGĐ tư vấn kỹ trước khi muốn thực hiện cấy thuốc.
5. Thuốc tiêm tránh thai
Thuốc tiêm tránh thai có tác dụng ngăn không cho trứng rụng đồng thời làm chất nhày cổ tử cung đặc lại ngăn cản sự di chuyển của tinh trùng và làm mỏng màng tử cung khiến trứng khó làm tổ.
Thuận lợi:
- Hiệu quả tránh thai cao (99%), thời gian dài từ 2 - 3 tháng tùy loại thuốc.
- Có thể sử dụng cho phụ nữ mọi lứa tuổi.
- Không ảnh hưởng đến tiết sữa của phụ nữ trong giai đoạn cho con bú.
- Kín đáo, thuận tiện.
- Giảm lượng máu kinh, có lợi cho sức khỏe phụ nữ.
- Có thể phòng một số bệnh: u sơ tử cung, ung thư nội mạc tử cung, ung thư buồng trứng.
- Đối với phụ nữ có thể phòng tránh thiếu máu do thiếu sắt.
Không thuận lợi:
- Có những thay đổi về kinh nguyệt như: kinh không đều, kinh nhỏ giọt ở giữa chu kì, mất kinh trong một khoảng thời gian.
- Chậm có thai sau khi ngừng sử dụng thuốc.
- Có thể gặp đau đầu, cương vú, buồn nôn, trứng cá, tăng cân.
- Không có tác dụng phòng chống các bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS.
II. Biện pháp tránh thai phi lâm sàng
1. Bao cao su ( BCS )
Là một BPTT dùng cho nam giới, hiện nay đã có bao cao su cho nữ giới. Đây là một BPTT tạm thời, hiệu quả, an toàn, phổ biến nhất, BCS có tác dụng ngăn cản tinh trùng không thoát ra ngoài âm đạo để thụ tinh.
Thuận lợi:
- Hiệu quả tránh thai cao 97% nếu sử dụng đúng cách.
- Dễ sử dụng, ít tốn kém.
- Tránh được các bệnh lây truyền qua đường tình dục kể cả HIV/AIDS.
- Tạo tâm lý an toàn , thoải mái.
Không thuận lợi:
- Mỗi BCS chỉ sử dụng một lần giao hợp.
- Đôi khi BCS có thể rách khi sử dụng.
- Cần được cung cấp đều đặn và có nơi cất giữ phù hợp trong gia đình.
- Có người bị dị ứng do cao su.
2. Viên uống tránh thai - Viên tránh thai đơn thuần
Viên tránh thai có 2 loại: Viên tránh thai kết hợp chứa 2 loại nội tiết Estrogen và Progestin ( loại này không sử dụng được cho phụ nữ đang cho con bú), viên tránh thai đơn thuần chứa một lượng nhỏ nội tiết Progestin ( loại này sử dụng được cho phụ nữ đang cho con bú). Viên uống tránh thai có tác dụng ngăn chặn sự thụ tinh của tinh trùng và trứng.
Thuận lợi:
- Có hiệu quả tránh thai cao 99% nếu uống đều đặn và đúng giờ.
- Thường làm kinh nguyệt đều đặn, bớt đau bụng kinh, giảm lượng máu kinh, giảm thiếu máu.
- Giảm nguy cơ ung thư nội mạc tử cung và buồng trứng, tránh mắc các bệnh u lành tuyến vú.
- Sử dụng dễ dàng, thuận tiện.
- Có thai dễ dàng sau khi ngừng sử dụng.
- Viên tránh thai đơn thuần không làm ảnh hưởng đến lượng sữa, chất lượng sữa, có thể dùng cho người cao HA, tiểu đường, ít tác dụng phụ hơn thuốc tránh thai kết hợp.
Không thuận lợi:
- Đòi hỏi có thuốc thường xuyên và phải uống đều hàng ngày.
- Không có tác dụng phòng chống các bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS.
- Một số người có thể gặp đau đầu nhẹ, chóng mặt, buồn nôn, cương vú, rong huyết, tăng cân có thể hết trong vài tháng.
- Viên tránh thai đơn thuần hiệu quả tránh thai thấp hơn viên tránh thai kết hợp.
3. Viên uống tránh thai khẩn cấp
Được sử dụng khi quan hệ tình dục mà không được bảo vệ bởi một BPTT nào thì bạn hãy dùng loại thuốc tránh thai khẩn cấp này sau khi quan hệ tình dục trong vòng 75 giờ.
Thuận lợi:
- Tránh có thai trường hợp giao hợp trong vòng 5 ngày không được bảo vệ; thuốc có hiệu quả càng cao khi sử dụng càng sớm.
Không thuận lợi:
- Có thể ra máu âm đạo bất thường, buồn nôn, nôn, căng ngực, nhức đầu, chóng mặt.
- Không có tác dụng phòng chống các bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS.
Lưu ý: Đây là BPTT không được khuyến khích sử dụng rộng rãi trong việc ngừa thai. Chỉ được sử dụng trong trường hợp cần thiết nhất. Trong vòng 2h sau khi uống nếu bị nôn phải uống liền viên khác./.
